Κυριακή 25 Ιανουαρίου 2015

Σκέψεις για το σύγχρονο πολιτισμό


Οι αξίες του σύγχρονου πολιτισμού αμφισβητούνται τόσο από τους επιστήμονες όσο και από τους πολίτες του κόσμου. Και διαπιστώνουμε πως ο σύγχρονος άνθρωπος ενώ έχει πρόσβαση σε πολλά  περισσότερα υλικά αγαθά από τους προγενέστερούς του, δεν είναι ευτυχής.

Ίσως μάλιστα η υπερκαταναλωτική συμπεριφορά του η οποία εντείνεται συνεχώς, η υπερεργασία που τον χαρακτηρίζει και η χρήση αθέμιτων μέσων για την επίτευξη των στόχων του, τον έχουν  ζημιώσει ηθικά. Η ανάλογη πρακτική σε επίπεδο κρατών, έχει οδηγήσει σε πολεμικές συρράξεις με καταστροφικά αποτελέσματα.

Ένας παράγοντας που φαίνεται να σηματοδοτεί το σύγχρονο πολιτισμό και να τον διαφοροποιεί απ’ τους πολιτισμούς άλλων ιστορικών εποχών, είναι αναμφισβήτητα η τεχνολογική πρόοδος. Αυτή είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας μας και έχει πολύτιμη προσφορά σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Ο σύγχρονος άνθρωπος ,οδηγούμενος από την ανάγκη, εξελίχθηκε με επιτυχία και απεκόμισε τεράστια οφέλη.

Ταυτόχρονα όμως είναι φανερό ότι όλη αυτή η πρόοδος προκάλεσε και ζημίες. Και το πρόβλημά μας σήμερα, τίθεται ακριβώς στο να διακρίνουμε και να διαφυλάξουμε τις θετικές συνέπειες της τεχνολογίας και να περιορίσουμε κατά το μέγιστο δυνατό τις αρνητικές. Γιατί βέβαια ούτε η άρνηση της τεχνολογίας ούτε η παθητική αποδοχή της αποτελούν λύσεις! 

Συχνά ακούμε ότι «οι μηχανές» ευθύνονται για το σημερινό αδιέξοδο που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Όμως οι ίδιες οι μηχανές είναι τα μέσα και δεν έχουν βούληση, μ’ άλλα λόγια ο ίδιος ο άνθρωπος ρυθμίζει την ορθή χρήση και τη χρησιμότητά τους. Άρα εμείς αποτελούμε τη λύση στο πρόβλημα.

Παρατηρώντας τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας για τη ικανοποίηση κυρίως υλιστικών αναγκών, και πολύ συχνά ενάντια στο πνεύμα του ανθρώπου, πολλοί επιστήμονες και πνευματικοί άνθρωποι, συμφωνούν πως πρέπει ν’ αναθεωρήσουμε τις βασικές μας αξίες και να σταθμίσουμε με προσοχή τι είναι αυτό που θα μας ωφελήσει ως ανθρωπότητα μακροπρόθεσμα. Αυτό σημαίνει πρακτικά να προτάξουμε τις ανθρωπιστικές αξίες έναντι των υλιστικών. Για παράδειγμα την ατομική ελευθερία και τον αλληλοσεβασμό ως πρώτιστο κοινωνικό μέλημα, έναντι του εύκολου κέρδους που εκμεταλλεύεται και στερεί από τους ανθρώπους τα προαναφερόμενα. Και πιο πρακτικά ακόμα οι κοινωνικοί θεσμοί να περιφρουρούν τα δικαιώματα αυτά σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως το σχολείο, την εργασία, την οικογένεια, τη διεθνή κοινότητα., και οι παραβάτες να τιμωρούνται υποδειγματικά.

Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο υπεισέρχεται η σπουδαιότητα της ανθρωπιστικής παιδείας με στόχο την ανάπτυξη της αλληλεγγύης μεταξύ ανθρώπων και λαών και σαν συνέπεια τη μεταστροφή της παγκόσμιας πολιτικής διακυβέρνησης προς αυτή την κατεύθυνση. Πιο συγκεκριμένα με την ανθρωπιστική παιδεία και μέσω της εκπαίδευσης θα διδαχθεί ο άνθρωπος και πολίτης του κόσμου, πως κανένα μέσο ή εργαλείο δεν αξίζει περισσότερο από τον ίδιο, και προορισμός τους είναι να τον εξυπηρετούν και σε καμιά περίπτωση να τον υποδουλώνουν. Ταυτόχρονα μέσα από κοινές δραστηριότητες που προάγουν τον σεβασμό, την ευαισθησία, την πνευματική ελευθερία θα αποκομίσει θετική εμπειρία ζωής και θ’ απαλλαγεί από φόβους, στερεότυπα και προκαταλήψεις για τους άλλους ανθρώπους.

Αν και η επιστημονική κοινότητα συμβάλλει προς αυτή την κατεύθυνση, τότε θα διαπιστώσουμε δραστική μείωση των οικονομικών, εθνικών και πολιτικών σκοπιμοτήτων που ταλανίζουν την ανθρωπότητα για αιώνες και αιώνες. Μ’ άλλα λόγια να προτάξουν και οι επιστήμονες το κοινό συμφέρον των πολιτών του κόσμου, έναντι του ισοπεδωτικού χρηματικού κέρδους και της απεχθούς εκμετάλλευσης.

Τέλος όλα τα παραπάνω δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν και να επισφραγιστούν χωρίς την πολιτική βούληση των κρατών της γης. Η δύναμη της πολιτικής εξουσίας είναι τεράστια και ασκεί τρομερή επίδραση σε κάθε έκφανση της ζωής μας. Γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει η πολιτική να λειτουργεί ως «ασπίδα» του ανθρώπου μέσω της ενίσχυσης του δημοκρατικού πολιτεύματος και της ορθής λειτουργίας των κοινωνικών θεσμών. Οι θεσμοί και οι νόμοι χρειάζεται να αποτελούν εμπόδιο στην επιθυμία όσων θέλουν να χρησιμοποιήσουν χωρίς έλεγχο την τεχνολογία και τα επιτεύγματά της για ιδιωτικό τους όφελος.

Παπαλάμπρου Λήδα
Γ'3 Λυκείου

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου